10. rocznica śmierci Jerzego Kawalerowicza

27 grudnia 2017 roku mija 10. rocznica śmierci Jerzego Kawalerowicza.

Jerzy Kawalerowicz urodził się 19 stycznia 1922 roku w Gwoźdźcu, na terenie dzisiejszej Ukrainy. Studiował w Instytucie Kultury Fizycznej i Sportu w Stanisławowie, a w latach 1944 – 1947 w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Był jednym z najwybitniejszych artystów w dziejach polskiego kina, we wczesnym okresie swojej twórczości przedstawicielem tzw. szkoły polskiej.

Faraon kina

Wyreżyserował w sumie 17 filmów fabularnych. Zadebiutował w 1951 roku „Gromadą” z Ludwikiem Benoit w roli głównej. Potem zrealizował również „Pod Gwiazdą Frygijską” oraz „Prawdziwy koniec wielkiej wojny”. W 1959 roku nakręcił słynny „Pociąg” z Lucyną Winnicką, Leonem Niemczykiem oraz Zbigniewem Cybulskim w obsadzie, który do dziś uznawany jest za jedno z najważniejszych dzieł tyleż tzw. szkoły polskiej, co całej polskiej kinematografii. Nakręcona dwa lata później „Matka Joanna od Aniołów” przyniosła Jerzemu Kawalerowiczowi Nagrodę Jury na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes. Natomiast zrealizowany z ogromnym rozmachem „Faraon” z młodziutkim Jerzym Zelnikiem w roli Ramzesa XIII był nominowany do Oscara.

W 1971 roku nakręcił we Włoszech „Maddalenę” z przepiękną ścieżką dźwiękową, jaką do tego filmu stworzył Ennio Morricone. Potem powstała wstrząsająca „Śmierć prezydenta” ze Zdzisławem Mrożewskim w roli prezydenta Gabriela Narutowicza, która przyniosła reżyserowi Srebrnego Niedźwiedzia na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Berlinie Zachodnim. Na początku lat 80. Jerzy Kawalerowicz zrealizował „Austerię” z niezapomnianą kreacją Franciszka Pieczki jako karczmarza Taga, za którą zdobył Złote Lwy na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku. Potem wyreżyserował również „Jeńca Europy”, „Dzieci Bronsteina”, „Za co?” oraz „Quo vadis”, film uznawany za najdroższą produkcję w historii polskiej kinematografii po 1989 roku.

Filmowiec i działacz kultury

Od roku 1955 (aż do śmierci) Jerzy Kawalerowicz pełnił funkcję kierownika artystycznego Zespołu, a następnie Studia Filmowego „Kadr”. Był współzałożycielem oraz pierwszym prezesem Stowarzyszenia Filmowców Polskich (1966-78), w 1981 roku wybrano go na prezesa honorowego tej organizacji. W latach 80. wykładał w Szkole Filmowej w Łodzi, uczelni która wiele lat później (podobnie jak paryska Sorbona) wyróżniła go tytułem doktora honoris causa. W 2001 roku, podczas VI Festiwalu Gwiazd w Międzyzdrojach, odcisnął swoją dłoń na Promenadzie Gwiazd. Rok później został wyróżniony nagrodą za całokształt twórczości na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Mar Del Plata. W 2005 roku otrzymał Orła – Polską Nagrodę Filmową w kategorii: Nagroda za Osiągnięcia Życia oraz Medal „Zasłużony Kulturze – Gloria Artis”. Dwa lata później dostał Nagrodę Specjalną „Platynowe Lwy” za całokształt twórczości na 32. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. Zmarł w Warszawie 27 grudnia 2007 roku.

Marcin Zawisliński

Zdjęcie ze strony Fototeka FINA.