"Człowiek z marmuru" odnowiony
12 września 2013 podczas 38. Gdynia – Festiwal Filmowy w ramach sekcji „Czysta klasyka”, prezentującej arcydzieła polskiego kina, które zostały poddane cyfrowej rekonstrukcji, odbył się specjalny pokaz filmu „Człowiek z marmuru” Andrzeja Wajdy z udziałem twórców. Film został zrekonstruowany w ramach projektu KinoRP, który jest współfinansowany przez PISF – Polski Instytut Sztuki Filmowej.
Człowiek z marmuru
Agnieszka, dyplomantka szkoły filmowej, chce zrobić dla telewizji film o przodowniku pracy z lat 50. Mateuszu Birkucie, murarzu, który na budowie Nowej Huty pobił rekord: w 5-osobowym zespole w ciągu ośmiu godzin ułożył 30 tysięcy cegieł. Poprzez rozmowy z kolejnymi ludźmi, którzy znali Birkuta, i odnalezione w archiwach fragmenty starych kronik filmowych Agnieszka dociera do prawdy o bohaterze, o czasie, w którym żył, o rzeczywistości, w której ona sama się porusza, i o samej sobie.
Janda i Radziwiłłowicz w rolach głównych
Premiera filmu „Człowiek z marmuru” odbyła się 25 lutego 1977 roku. Obraz został wyprodukowany przez Zespół Filmowy X. Autorem scenariusza jest Aleksander Ścibor-Rylski. Zdjęcia zrealizował Edward Kłosiński. Autorem muzyki jest Andrzej Korzyński, a scenografii Allan Starski. W role głównych bohaterów wcielili się Krystyna Janda i Jerzy Radziwiłłowicz. Na ekaranie partnerują im m.in. Tadeusz Łomnicki, Kazimierz Kaczor, Michał Tarkowski i Magda Teresa Wójcik.
Nagrody na zagranicznych festiwalach
Film otrzymał m.in. nagrodę FIPRESCI na festiwalu w Cannes, nagrodę dziennikarzy na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni, nagrodę główną na festiwalu w Belgradzie i nagrodę specjalną jury na festiwalu w Kartagenie. Jerzy Radziwiłłowicz otrzymał nagrodę dla najlepszego aktora na MFF w Brukseli.
Pokaz z udziałem twórców
Udział w pokazie filmu wzięli m.in. Marszałek Senatu Bogdan Borusewicz, wiceprezes zarządu PKO Banku Polskiego Jarosław Myjak oraz twórcy filmu: Krystyna Janda, Ewa Ziętek, Michał Tarkowski, autor scenografii Allan Starski i autor muzyki Andrzej Korzyński.
Kolejny film Andrzeja Wajdy w cyfrowej odsłonie
„Człowiek z marmuru” jest kolejnym filmem Andrzeja Wajdy, który został zrekonstruowany cyfrowo w ramach projektu KinoRP, dzięki wpsarciu PKO Banku Polskiego. Nową jakość zyskały również obrazy: „Człowiek z żelaza”, „Panny z Wilka”, „Kanał”, „Krajobraz po bitwie” oraz „Polowanie na muchy”. Filmy zostały również wydane na płytach DVD w ramach Filmoteki PKO Banku Polskiego.
– Wspomogliśmy rekonstrukcję wielu polskich filmów, w tym filmów Andrzeja Wajdy, a zwłaszcza tych dwóch filmów z wielkiej trylogii, w której polski reżyser opowiada o micie polskiego robotnika czasów PRL. Pamiętam rok ’76, kiedy pokazywany był „Człowiek z marmuru” i pamiętam również zapis cenzury, który nie pozwalał gazetom polskim publikować jakichkolwiek pochlebnych recenzji. Film był pokazywany w ograniczonej ilości kin, ale cieszył się wtedy nieprawdopodobnym powodzeniem – mówił wiceprezes zarządu PKO Banku Polskiego Jarosław Myjak.
Świetny i ważny film
– To świetny film, pod względem artystycznym, gry aktorów i historycznym. Oddaje atmosferę i to, co mogło się stać wtedy z każdym człowiekiem w Polsce – mówił Bogdan Borusewicz.
Wspomnienia twórców
Andrzej Wajda nie uczestniczył osobiście w projekcji „Człowieka z marmuru”. Dla uczestników wydarzenia nagrał specjalny film, który został zaprezentowany przed pokazem zrekonstruowanego cyfrowo przez firmy Yakumama Film i Soundplace obrazu.
– To film, który odegrał w moim życiu bardzo ważną rolę. Scenariusz Aleksandra Ścibora-Rylskiego był najlepszym oryginalnym scenariuszem napisanym do filmów, które miałem możliwość zrealizować na ekranie. Cyfrowa metoda powoduje, że to jest zupełnie inny film, to jest film tych czasów, tego momentu – mówił Andrzej Wajda.
Reżyser wspominał również pracę z debiutującymi w „Człowieku z marmuru” aktorami: – Spotkałem się z dwójką aktorów, którzy byli jeszcze wtedy nikomu nieznani. Kiedy przyszli na próbne zdjęcia zobaczyłem artystów zdecydowanych na wszystko. Moim porte-parole, który mówi za mnie jest Krystyna Janda w roli młodej dziewczyny, która wyszła ze szkoły filmowej w Łodzi i postanowiła zrobić film przeciwko wszystkim. To jest jeden z tych filmów, które udało mi się zrobić, tak, jak chciałem – od początku do końca.
– Granie w „Człowieku z marmuru” zdeterminowało później wszystko w moim życiu. W scenariuszu pana Ścibora-Rylskiego były tylko dwie sceny dla Agnieszki. Potem, jak zobaczyli, co się zaczyna rysować na ekranie zaczęli pisać kolejne sceny w trakcie realizacji. Nie wiedziałam, że robię ważny film. Dla mnie najważniejsze było, że spotykam Andrzeja Wajdę – mówiła Krystyna Janda.
Pracę nad filmem wspominał również Michał Tarkowski: – Pan Andrzej Wajda co roku składał scenariusz do akceptacji, któregoś roku okazało się, że jednak zrobimy ten film. Cała ekipa miała poczucie, że robimy coś niezwykłego. Byliśmy połączeni jedną ideą, żeby zrobić ten film skoro władza pozwoliła.
– To była wielka przygoda, wielkie emocje. Miałem za zadanie zbudowanie Nowej Huty, w Warszawie, blisko domu Andrzeja. To było wyzwanie. Jest to ten najważniejszy film, który zrobiłem, który nauczył mnie jak pracować z wielkim reżyserem i jak robić filmy z wielkimi emocjami – mówił Allan Starski.
Projekt KinoRP ze wsparciem PISF
KinoRP to przedsięwzięcie zainicjowane w roku 2008 przez firmę KPD. Jego celem jest rekonstrukcja najwybitniejszych dzieł polskiej sztuki filmowej i dostosowanie jakości filmu do możliwości technicznych najnowszej technologii projekcji. Projekt honorowym patronatem objął Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdan Zdrojewski.
Partnerami przedsięwzięcia są m.in.: Studio Filmowe Kadr, Studio Filmowe Tor, Studio Filmowe Zebra, The Chimney Pot, Yakumama Film, Studio Filmowe TPS, Dukszta&Malisz, TOYA Studios, Sound Place i Studio Company. Koordynatorem projektu jest Cyfrowe Repozytorium Filmowe.
Rekonstrukcja cyfrowa polskich filmów w ramach projektu KinoRP jest współfinansowana przez PISF – Polski Instytut Sztuki Filmowej.
Paulina Bez