Kobieta w filmie - debata

We wtorkowej debacie towarzyszącej Script Forum poświęconej postaciom kobiecym we współczesnym kinie udział wzięli: moderująca dyskusję krytyczka Kazimiera Szczuka, Linda Seger -konsultantka i wykładowczyni scenariopisarstwa, Anna Taszycka – filmoznawczyni z Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego oraz scenarzysta Grzegorz Łoszewski.

Prowadząca spotkanie na początku debaty zapytała uczestników, czy w pracy nad scenariuszem istotny jest aspekt płci bohatera. Linda Seger opisała szczegółowo zmiany, jakie nastąpiły w kinie opowiadającym o kobietach pod koniec lat 60-tych, jak również wspomiała o konstruowaniu bohaterek w scenariuszach z przełomu lat 80-tych i 90-tych.

Anna Taszycka podkreśliła, że do polskiej teorii kultury dużo zjawisk dociera z pewnym opóźnieniem, lecz reżyserki-kobiety były w polskim kinie od zawsze, a o zmianie w postrzeganiu kobiety w kinie można mówić tak naprawdę przyglądając się filmom z ostatniego dziesięciolecia. W kinie zachodnim już w latach 90-tych w tradycyjnych „męskich” filmach gatunkowych zaczęły pojawiać się bohaterki kobiece w rolach typowo męskich – np. w westernach. – U nas droga do tego jeszcze jest dosyć daleka, o jakiejś większej zmianie nie możemy mówić – zauważyła Taszycka. Wspomniała jednak, że trzeba z uwagą śledzić rozwój takich reżyserek jak Małgorzata Szumowska czy Dorota Kędzierzawska. Jako nową reżyserkę, której karierę z uwagą będzie obserwować wymieniła Agnieszkę Smoczyńską – autorkę filmów „Aria Diva” oraz „Viva Maria!”.

Kazimiera Szczuka zapytała uczestników debaty o ich zdaniem najciekawsze postaci kobiece w polskim kinie – wymieniona została m.in. Agnieszka z „Człowieka z Marmuru” (jako archetyp kobiety-artystki), bohaterka „Kobiety samotnej” Agnieszki Holland oraz Beata Zielińska z „Placu Zbawiciela” Krzysztofa Krauze i Joanny Kos-Krauze, a także bohaterki „Rewersu” Borysa Lankosza. Rozmawiano również o postaciach z produkcji telewizyjnych i  postrzeganiu kobiet przez twórców seriali, które podyktowane jest najczęściej potrzebami rynku.

Grzegorz Łoszewski – twórca scenariusza m.in. filmu „Komornik” Feliksa Falka zauważył, iż dla niego dziś kobieta jest ciekawszym bohaterem, niż mężczyzna we współczesnej Polsce, wspomniał również, że podczas pracy nad „Komornikiem” myślał o tym, aby główną bohaterką była kobieta.

Jakie jest ABC tworzenia charyzmatycznej bohaterki filmowej – zastanawiali się debatujący i publiczność. Czy istotne jest, kto tworzy scenariusz – kobieta czy mężczyzna? Czy, jak postulowała niegdyś jedna z teorii filmowych – kamera zawsze patrzy na kobietę „męskim” okiem”? Pytano też gości debaty o to, jak dziś konstruować scenariusze o kobietach, skoro nadrzędnym celem filmu, według wykładowców scenariopisarstwa jest szukanie konfliktu, a kobiety trudno uznać za konfliktowe – jak twierdził jeden z pytających spośród publiczności.

Uczestnicy debaty zastanawiali się również, na jakie bohaterki współczesnego kina czekają dziś widzowie i krytycy filmowi. Wymieniono przykład filmu rumuńskiego „4 miesiące, 3 tygodnie i 2 dni” Cristiana Mungiu – kina historycznego, opowiadającego o silnych postaciach kobiecych w komunizmie.

W podobnym kontekście przywołano „Inne spojrzenie” autorstwa Karoly’a Makka, z nagrodzoną w Cannes rolą Jadwigi Jankowskiej-Cieślak. Wspomniano także o filmie „Fucking Amal” Lukasa Moodyssona i o postaciach kreowanych przez Meryl Streep czy Glenn Close. Brakuje filmów, które opowiedzą o wspólnym działaniu kobiet, bez serialowego potraktowania tematu i bez negatywnych konotacji, wynikających często z użycia słowa „kobiecy” jako miałki intelektualnie – zauważyli debatujący. – Chciałabym w kinie zobaczyć więcej wielowymiarowych postaci kobiecych – takich, jakie istnieją w prawdziwym życiu. Kobiet silnych i wkraczających do działania, takich jakie znam – podsumowała Seger.

W kolejnych dniach uczestnicy Script Forum wezmą udział m.in. w wykładach prowadzonych przez Lindę Seger pt. „Ocena potencjału scenariusza i scenarzysty. Projektowanie procesu developmentu” oraz w debacie „Rozwiązania w systemach eksperckich zapewniające trafniejsze decyzje i oceny inspirujące scenarzystów”. W piątek 16 lipca odbędzie się III Forum Scenarzystów Polskich.

Więcej o programie Spotkań Scenarzystów Polskich Script Forum – www.latofilmow.pl.