"Niewinne" Anne Fontaine w kinach
Współfinansowany przez PISF film „Niewinne” w reżyserii Anne Fontaine wszedł na ekrany polskich kin 11 marca 2016.
„Niewinne”
Akcja filmu „Niewinne” rozgrywa się w Polsce, zimą 1945 roku. Mathilde Beaulieu (Lou de Lâage) to młoda lekarka stażystka pracująca w lokalnym oddziale francuskiego Czerwonego Krzyża, który ma na celu odnalezienie, wyleczenie i repatriację Francuzów ocalonych z niemieckich obozów. Pewnego dnia do szpitala przyjeżdża polska zakonnica. Łamanym francuskim błaga Mathilde, żeby wróciła z nią do klasztoru.
Historia oparta na faktach
– Kilka lat przed śmiercią matka przekazała mi kopertę, w której były papiery, notatki i listy, związane z wydarzeniami , które przeżyła moja ciotka, Madeleine Pauliac w roku 1945 – mówił na konferencji prasowej filmu pomysłodawca projektu Phillipe Maynial. Madeleine Pauliac była oficerem 1 Armii Francuskiej w randze porucznika i stała się pierwowzorem filmowej Mathilde. W pozostawionych przez nią dokumentach Phillipe Maynial znalazł historię polskich zakonnic, które padły ofiarą zbiorowego gwałtu dokonanego przez czerwonoarmistów.
Anne Fontaine podkreślała, że zawarty w scenariuszu dramat bardzo ją poruszył. – Chodziło mi głównie o to, żeby opowiedzieć o wyjściu z sytuacji niemożliwej. Z sytuacji, w której będąca po ślubach wobec Boga zakonnica, nagle ma urodzić dziecko. Spotkanie sióstr z lekarką jest historią wspólnej drogi z jądra ciemności ku światłu. Jest to również film o pozytywnej transgresji, która staje się udziałem nie tylko zakonnic, ale również Mathilde.
Obsada
„Niewinne”, fot. Anna Włoch, Aeroplan Film
W filmie wystąpili: Lou de Lâage („Respire”, „Jappeloup” – nominowana do Cezara w kategorii Najbardziej obiecującej aktorki), Vincent Macaigne („Eden”) oraz polskie aktorki m.in. Agata Kulesza („Ida”), Agata Buzek („Rewers”) i Joanna Kulig („Sponsoring”, „Ida”).
Grająca Matkę Przełożoną Agata Kulesza, podczas konferencji prasowej mówiła: – Lubię tę postać. Uważam, że jest to kobieta jak z tragedii antycznej. W swoim mniemaniu jest w sytuacji bez wyjścia. To, co robi, robi jako osoba głęboko wierząca. Prawda jest taka, że wtedy zgwałcone zakonnice to były zhańbione zakonnice. Matka Przełożona bierze za te dziewczyny odpowiedzialność.
Z kolei wcielająca się w jedną z sióstr Joanna Kulig podkreślała wyzwanie, przed jakim stanęła: – Podobało mi się to, że moja postać jest w pewnym sensie odwrotnością mnie. Ja jestem osobą wierzącą, Irena, pomimo tego, że nosi habit, nie wierzy w Boga i nie czuje się w zakonie dobrze.
Międzynarodowa koprodukcja ze wsparciem PISF
Producentami filmu są Eric i Nicolas Altmayer z Mandarin Cinema („Saint Laurent” Bertranda Bonello) oraz Philippe Carcassonne, a koproducentami Eliza Oczkowska i Klaudia Śmieja z Aeroplan Film (Polska), Mars Films, Canal+ Francja, nc+ Polska, France 2 Cinema i Scope Picture (Belgia) przy wsparciu Film Commission Poland. Zdjęcia do filmu autorstwa Caroline Champetier w całości były realizowane w Polsce. Za wizualną stronę produkcji odpowiadają polscy twórcy – Joanna Macha za scenografię oraz Katarzyna Lewińska za kostiumy. Film był współfinansowany przez PISF – Polski Instytut Sztuki Filmowej.
Na konferencji prasowej filmu polskie producentki podkreślały niecodzienność tego projektu. – To był dla nas prezent. Bardzo często zdarzają się projekty tzw. „na koprodukcję”, ale niezwykle rzadko takie, jak ten – dotyczące polskiej historii, nieinicjowane przez Polaków i dające szansę na tak duży polski wkład oraz pojawienie się naszego języka – zaznaczyła Klaudia Śmieja.
– Oczekiwania Francuzów w stosunku do polskiej strony były bardzo ważne – przede wszystkim obsada i tu rzeczywiście pełne pole do popisu dostały polskie aktorki. Pod kątem produkcyjnym, realizacja zdjęć w stu procentach odbyła się w Polsce – mówiła Eliza Oczkowska, wskazując na polski wkład w wyborze lokacji, projektowaniu kostiumów czy finansowaniu filmu.
Światowa premiera na festiwalu Sundance 2016
Projekcja w Watykanie
Podczas konferencji prasowej, Anne Fontaine opowiadała o recepcji obrazu przez przedstawicieli Kościoła: – Niedawno pokazałam ten film w Watykanie. Obejrzało go 250 biskupów, księży, zakonników. Stwierdzili, że dla Kościoła jest to ważny, terapeutyczny film. Biskup, który jest bliskim współpracownikiem papieża Franciszka, po projekcji powiedział, że jest bardzo poruszony odkryciem historii sióstr zgwałconych przez rosyjskich żołnierzy. Mówił również o tym, że film ma wymiar współczesny oraz podkreślił autentyczność sposobu pokazania rytuałów.
Reżyserka zaznaczyła, że zawarte w filmie modlitwy czy śpiewy zostały dokładnie skonsultowane. Podkreśliła też, że chorał gregoriański aktorki śpiewały same.
Ponad 500 tysięcy widzów we Francji
Współfinansowany przez PISF film „Niewinne” („Agnus Dei”) w reżyserii Anne Fontaine wszedł na ekrany francuskich kin 10 lutego 2016. Francuski tytuł to „Les innocentes”. Za dystrybucję filmu we Francji odpowiada firma Mars Films. Film „Niewinne” we Francji obejrzało już ponad 518 000 widzów.
Dystrybucja za granicą
Obraz w reżyserii Anne Fontaine cieszy się bardzo dużym zainteresowaniem wśród zagranicznych dystrybutorów. Film został już sprzedany m.in. do Kanady, Hiszpanii, Japonii, Brazylii, Meksyku, Włoch, Danii, Szwecji, Finlandii, Norwegii, Portugalii, Grecji, Szwajcarii, Belgii, Kolumbii, Wielkiej Brytanii i USA.
Recenzje filmu „Niewinne”
W zagranicznej i polskiej prasie pojawiło się wiele pozytywnych recenzji filmu „Niewinne”.
„Niewinne” sfilmowane w szarej, wygaszonej palecie kolorów, która współgra z nieładnym otoczeniem klasztoru przypominają w pewien sposób „Ludzi Boga” w reżyserii Xaviera Beauvois, tragedię o mnichach trapistach, którzy są oblężeni przez muzułmańskich fundamentalistów w Algierii – czytamy w recenzji Justina Changa w Variety.
Justin Chang zwraca również uwagę na role kobiece grane przez Lou de Laage, Agatę Buzek i Agatę Kuleszę: De Laage, znana najbardziej z filmu „Oddychaj” w reżyserii Melanie Laurent, stabilizuje dramat ze spokojem i pewnością, które nie słabną nawet jeśli jej postać jest zmuszona działać w najcięższych okolicznościach; równie przejmująca jest Buzek, jej lodowata maska topi się pod wpływem fachowo kontrolowanych stopni. Jednak bez zaskoczenia najlepsza rola to ta zagrana przez Kuleszę – pasjonująca jako cyniczna, uzależniona od alkoholu, była prokurator ateistka w „Idzie” Pawła Pawlikowskiego, wnosi to samo stalowe oblicze do roli apodyktycznej Matki Przełożonej, kobiety, która pozornie opowiada się po przeciwnej stronie moralnego i religijnego spektrum. W obu rolach aktorka pokazuje w równym stopniu z okrucieństwem i współczuciem wewnętrzne życie kobiety mającej władzę, która błądzi.
Według Boyda van Hoeija, który napisał recenzję filmu dla The Hollywood Reporter Agata Buzek w filmie „Niewinne” jest hipnotyzująca.
Zdaniem Jordana Rupa z The Film Stage „Niewinne” to poruszający dramat o walce, którą trzeba stoczyć, żeby nie stracić wiary w najtrudniejszej z możliwych sytuacji. Cierpliwe podejście autorki zdjęć Caroline Champeti nadaje tematycznej ciemności filmu delikatne światło, pokornie pokazując siostry w ich położeniu oraz piękno świata zewnętrznego.
10 lutego film „Niewinne” wszedł na ekrany kin we Francji i został bardzo dobrze przyjęty przez francuskich krytyków i prasę. Zdaniem Le Nouvel Observateur „Niewinne” to wspaniały film, prawdziwa historia, rozpaczliwe poszukiwanie dobra. W recenzji w Liberation „Niewinne” są porównywane do filmu „Ida” Pawła Pawlikowskiego Zamknięte drzwi klasztoru w zaśnieżonym polskim pejzażu sprawiają, że myślimy o filmie „Ida”. Oba filmy opowiadają o czasach powojennych w Polsce i o kobietach. Według Le Dauphiné Libéré nowy obraz Anne Fontaine to Film o mało znanej historii ale perfekcyjnie autentycznej, film głęboki i intensywny, który opowiada tragiczność historii kładąc szczególny naciska na prawdę ludzką i na formalne piękno. Sfilmowana za zamkniętymi drzwiami, w szarzyźnie klasztoru, ta historia narodzin i ponownych narodzin pokazana w delikatnych i odpowiednich scenach, w dużej części opiera się na talencie aktorów czytamy w recenzji filmu w Teleramie. 20 Minutes zwraca uwagę na wizualną stronę filmu Wspaniałe zdjęcia przyczyniają się do intensywnego piękna tego wzruszającego filmu. Zdaniem Positif „Niewinne” to We wszystkich aspektach, sukces kina francuskiego na początku roku.
– Fontaine rysuje portrety zakonnic subtelnie. Są wśród nich pełne życia dziewczyny, które klasztor traktują jako chwilowe schronienie (brawurowa Joanna Kulig w roli Ireny). (…) W „Niewinnych” nie chodzi wyłącznie o przeszłość. To również film o traumie, która zaczadza ludzi nieufnością. O niebezpiecznym, zakorzenionym nie tylko w katolickiej ortodoksji lęku przed cielesnością. Ale też o fanatyzmie. W świetnie zniuansowanej przez Agatę Kuleszę postaci matki przełożonej toczy się przecież rozgrywana w samotności walka między współczuciem i wyniosłością, szukaniem „mniejszego zła” i zbrodnią – tak o filmie Anne Fontaine pisze Paweł T. Felis w Gazecie Wyborczej.
– Fontaine subtelnie, bez narzucania i stawiania ostrych tez, pokazuje całościowo dramat kobiet. Dramat zakonnic, które stają przed wyborem zrodzonego w gwałcie macierzyństwa albo ślubów czystości. (…) Interesuje ją dramat kobiet wyłącznie w kontekście czasów, w jakich się znalazły – czytamy w recenzji filmu na portalu wPolityce.pl autorstwa Łukasza Adamskiego zatytułowanej „’Niewinne’. Wzruszający film o pokucie i przebaczeniu”.