Wystawa „Mariusz Wilczyński. Zabij to…” w Zachęcie
Do 26 czerwca w warszawskiej Zachęcie – Narodowej Galerii Sztuki można oglądać wystawę „Mariusz Wilczyński. Zabij to…”, którą dofinansował PISF. Nie jest monografią znanego animatora, lecz skupia się na jego pełnometrażowym debiucie. Film „Zabij to i wyjedź z tego miasta”, którego światowa premiera odbyła się na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Berlinie na początku 2020 roku, zdobył liczne nagrody na najważniejszych festiwalach animacji na świecie, m.in. w Annecy i Ottawie.
Mariusz Wilczyński swój film realizował przez 14 lat, początkowo planując go jako krótki metraż. Finalnie powstał film długometrażowy, będący wędrówką artysty przez krainę wspomnień, w której przewijają się bliskie mu osoby oraz miejsca. Tłem dla tej surrealistycznej historii jest Łódź, rodzinne miasto autora, jej bohaterami postaci prawdziwe, wymyślone lub zaczerpnięte z literatury. Jedna z najważniejszych to Tadeusz Nalepa – nieżyjący już przyjaciel Wilczyńskiego i autor ścieżki muzycznej. W „Zabij to i wyjedź z tego miasta” artysta łączy klimat sennego marzenia z realizmem i czarnym humorem, kulturę wysoką z popkulturą, osobiste wspomnienia z opisem rzeczywistości. Tradycyjną animację wpisuje w format kina fabularnego, jednocześnie wciąż pozostając w przestrzeni filmu artystycznego. Wilczyński ujawnia tu również swoje niezwykłe „ucho” do dialogów, a na wskroś polski film czyni uniwersalnym i zrozumiałym także dla widza zagranicznego.
Kilka tysięcy rysunków w różnej skali, podpatrywanie i podsłuchiwanie peerelowskiej rzeczywistości i języka, „udźwiękowianie” bohaterów (przez lata w obsadzie znaleźli się m.in. Andrzej Wajda, Irena Kwiatkowska, Barbara Krafftówna, Krystyna Janda, Tadeusz Nalepa, Tomasz Stańko, Gustaw Holoubek, Andrzej Chyra czy Maja Ostaszewska) oraz muzyka Nalepy i Breakoutów — to tylko część składowych tej opowieści o przemijaniu. Wystawa „Zabij to…” w Zachęcie zbudowana jest wokół kontekstów tworzących świat przedstawiony w animacji oraz tych nawiązujących do samego dzieła filmowego. Z jednej strony określa je plastyka (wieloplanowe scenografie miasta czy — inne niż dotychczas w filmach reżysera — światło) przedstawiona przez oryginalne rysunki oraz opracowaną animatorsko scenografię. Z drugiej, totalne myślenie Wilczyńskiego o dźwięku jako ważnym budulcu przestrzeni filmowej. Trzecim ważnym elementem są sceny, które nie weszły do ostatecznej wersji filmu — udźwiękowione i zmontowane na etapie animatika, pokazują w uproszczonej formie planowaną animację postaci, co pozwala poznać też kuchnię współczesnego animatora.
O reżyserze
Mariusz Wilczyński to reżyser animacji, malarz, performer, scenograf, profesor łódzkiej Filmówki. Absolwent malarstwa w Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi (dyplom w pracowni prof. Stanisława Fijałkowskiego), od 1996 roku zajmuje się animacją. Jako jedyny polski animator miał retrospektywę swoich krótkich filmów w MoMA w Nowym Jorku, a także w National Gallery of Art w Londynie, w Pretoria Art Museum w Pretorii oraz National Museum of Brazil w Brasilii.
Jego pełnometrażowy film „Zabij to i wyjedź z tego miasta” zdobył nagrody na najważniejszych festiwalach animacji – w Annecy (Specjalna Nagroda Jury) i Ottawie (Grand Prix dla filmu pełnometrażowego). Jako jedyny film animowany dostał Złote Lwy na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni oraz cztery statuetki Polskich Nagród Filmowych ORŁY.
